اکوسیستم استارت آپی MENA در مرحله ای پویا است که فعالیت سرمایه گذاری خطرپذیر چالش ها و فرصت ها را آشکار می کند. طبق گزارش MAGNiTT، در 9 ماهه اول سال 2024، بازار سرمایه خطرپذیر (VC) MENA 1.3 میلیارد دلار در 352 معامله ثبت کرد که نشان دهنده کاهش 13 درصدی بودجه نسبت به سال قبل است. با وجود این کاهش، بودجه برای معاملات غیر MEGA – معاملات زیر 100 میلیون دلار – 7 درصد افزایش یافت که نشان دهنده علاقه پایدار به استارتآپهای در مراحل اولیه و رای اعتماد به پتانسیل کارآفرینی منطقه است.
به گزارش کاریزماپلاس به نقل از ( forbesmiddleeast )، عربستان سعودی پیشرو در این زمینه است که 39 درصد از کل بودجه را به خود اختصاص داده و به عنوان یک بازیگر برجسته در منطقه ظاهر می شود. معاملات کلیدی مانند دور سرمایه گذاری 130 میلیون دلاری سالا، جذابیت رو به رشد پادشاهی را برجسته می کند که ناشی از اصلاحات نظارتی، ابتکارات تحت رهبری دولت و افزایش علاقه بین المللی است. امل دخان مستقر در ریاض، شریک مدیر 500 گلوبال MENA می گوید: «بازار عربستان در حال تبدیل شدن به یک بازار اقتصادی بسیار عمیق با زیرساخت های قوی است که به کسب و کارها امکان رشد می دهد.
زیرساخت های قوی، سیاست های آینده نگر و پایگاه مصرف کننده رو به رشد پادشاهی، آن را به مقصدی جذاب برای استارت آپ ها تبدیل کرده است. دخان آن را به عنوان بازاری توصیف میکند که به لطف سهولت دسترسی به منابعی مانند پلتفرمهای شناخت مشتری و سیستمهای تحت حمایت دولت، کسبوکارها میتوانند «به برق متصل شوند و تجارت خود را انجام دهند». با این حال، با وجود این پیشرفتها، چالشها همچنان پابرجا هستند. هزینه های بالای راه اندازی و کمبود استعدادهای فنی مقرون به صرفه موانعی هستند که بسیاری از بنیانگذاران هنوز با آن روبرو هستند. دخان با تأکید بر نیاز به داستانهای موفقیت بیشتر برای تشویق بیشتر سرمایهگذاری، تأکید میکند: «ما به مدلهای بیشتری از خروجیها برای تشویق به ورود پول جدید نیاز داریم.
به عنوان یکی از فعال ترین شرکت های VC در جهان، 500 Global در خط مقدم تحول MENA بوده است. این شرکت چند مرحلهای VC که مقر آن در سانفرانسیسکو، کالیفرنیا است، تا مارس 2024 داراییهای 2.3 میلیارد دلاری را مدیریت میکند و از بیش از 5000 بنیانگذار، که نماینده بیش از 2900 شرکت در بیش از 80 کشور هستند، از جمله Canva، Grab، Reddit، Solana، و تویلیو. این شرکت اولین سرمایه گذاری خود را در این منطقه در سال 2012 انجام داد و پتانسیل خود را در زمانی که تعداد کمی از سرمایه گذاران آمریکایی در آنجا سرمایه گذاری کردند، تشخیص داد.
تا سال 2017، 500 Global اولین صندوق اختصاصی MENA خود، Falcons I را راه اندازی کرد که از آن زمان به طور کامل مستقر شده و از 181 استارت آپ نوآور پشتیبانی می کند. از سال 2021، 500 Global صندوق شتاب دهنده سنابیل 500 MENA I و II را راه اندازی کرد که بیشتر در شرکت هایی که از برنامه شتاب دهنده سنابیل 500 MENA فارغ التحصیل می شوند سرمایه گذاری می کند. دخان میگوید: «ما در حال انجام همه چیز هستیم، از کمپهای راهاندازی برای استارتآپهای در مراحل اولیه گرفته تا برنامههای شتابدهنده و تأمین مالی اولیه». ایده این است که یک پلتفرم جامع ایجاد کنیم که از استارت آپ ها در هر مرحله از سفرشان پشتیبانی کند. رویکرد جامع این شرکت خط لوله ای را ایجاد کرده است که از راه اندازی تا مقیاس گذاری از استارتاپ ها پشتیبانی می کند.
جک لاو، رئیس پارک علم و فناوری قطر میافزاید: چالشبرانگیزترین جنبه برای استارتآپها، درک شکاف بازار و راههای رفع آنها است. و اگر شتابدهندهها بتوانند به این جنبه از مشکل رسیدگی کنند، شانس موفقیت استارتآپها را تا حد زیادی افزایش خواهند داد.» دخان با تشخیص شکاف در جریان معاملات در مراحل اولیه، پیشتاز ایجاد استارتاپ Sanabil Unlocked by 500 Global بود، یک بوت کمپ 5 روزه با تمرکز بر اولین بخش از سفر بنیانگذار، ایده گرفتن و تبدیل آن به یک استارتاپ با ارزش ترین محصول. این برنامه که اولین گروه خود را در ماه دسامبر پذیرفت، مجموعه استارتاپهای بالقوه را که بعداً میتوانند به 500 برنامه شتابدهنده و تأمین مالی Global تبدیل شوند، گسترش میدهد.
در این میان، برنامه شتاب دهنده بذر سنابیل 500 MENA، که توسط شرکت سرمایه گذاری مالی مستقر در عربستان سعودی (که به طور کامل متعلق به صندوق سرمایه گذاری عمومی است) حمایت می شود، بیش از 100,000 دلار سرمایه گذاری در سهام به استارت آپ های pre-seed و seed-stage در سراسر MENA ارائه می کند. هشتمین گروه از شتاب دهنده سنابیل توسط 500 گلوبال، 9 شرکت برجسته را که از بیش از 430 برنامه در سراسر MENA انتخاب شده بودند، به نمایش گذاشت. نکات برجسته شامل Scooply مستقر در عربستان است، که با آموزش کارگران بازیسازی شده، کسبوکارهای F&B را تقویت میکند، و Cultivaet مصر، یک پلتفرم مدرنسازی کشاورزی با راهحلهای مبتنی بر دادهها برای افزایش درآمد کشاورزان.
تا دسامبر 2024، در مجموع 97 شرکت از این برنامه 14 هفتهای فارغالتحصیل شدهاند که برای استارتآپهای منطقه در هشت دسته طراحی شده است. دخان توضیح می دهد: «تامین مالی در مراحل بعدی یکی از بزرگترین مسائل است. همانطور که شرکت ها رشد می کنند و از سری A فراتر می روند، گزینه ها در منطقه MENA محدود می شوند که فرصت ها را برای ابزارهای جایگزین تامین مالی در مرحله رشد برجسته می کند.
برای پرداختن به چالشهای مربوط به تأمین مالی در مراحل بعدی، لاو پارک علم و فناوری قطر به همکاری با بخش دولتی اشاره میکند که میتواند با VCها برای تشویق، از جمله، صندوق سرمایهگذاری (FoF) همکاری کند. او توضیح میدهد: «FoFs میتواند امکان تزریق سرمایه قابل توجهی به استارتآپهای مرحله بعدی را فراهم کند که در غیر این صورت به دلیل کمبود بودجه در مقیاس بزرگ برای گسترش یا ورود به بازارهای جدید تلاش میکنند. سرمایهگذاران جهانی، البته، نه تنها از نظر تأمین مالی، بلکه و مهمتر از آن، بهخاطر تخصصشان در بخشهای مختلف، ارتباطات و دانشی که بهطور چشمگیری از استارتآپهای محلی حمایت میکنند و چشمانداز کلی کارآفرینی را تقویت میکنند، بسیار مهم هستند.» برنامه شتاب دهنده هوش مصنوعی متا “Llama Design Drive” با مشارکت بنیاد آینده دبی و Startupbootcamp، نمونه ای از سرمایه گذاران فناوری جهانی است که روی اکوسیستم منطقه شرط بندی می کنند. در سال 2024 راه اندازی شد،اولین گروه ابتکاری از 22 استارت آپ و هشت متخصص توسعه هوش مصنوعی با حداکثر 500000 دلار برای توسعه راه حل های مبتنی بر هوش مصنوعی پشتیبانی کرد.
اگرچه سفر او به VC یک مسیر مستقیم نبود، این کهنه کار صنعت به طور مداوم با عزم برای یادگیری و تمایل به ریسک های حساب شده با هر تلاش جدید هدایت می شود. دخان کار خود را با تدریس آغاز کرد و برای سخنرانی در سطوح دبیرستان و دانشگاه به رتبههای بالاتر رفت. او بعداً مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته بازاریابی استراتژیک از دانشگاه ولونگونگ گرفت و در سال 2013 زمانی که به عنوان مدیر طراحی برنامه به دانشگاه علم و فناوری ملک عبدالله پیوست، مسیر شغلی خود را تغییر داد. حمله اولیه او به اکوسیستم فناوری MENA در زمانی اتفاق افتاد که منطقه تا حد زیادی توسط VC یا فعالیت های استارت آپی دست نخورده بود. او به یاد میآورد: «در واقع در مورد هیچ فناوری صحبت نمیشد، هیچ پولی برای سرمایهگذاری وجود نداشت.
در سال 2021، دخان به ایجاد مقر منطقه ای 500 Global در MENA در عربستان سعودی کمک کرد و از آن زمان از صندوق و برنامه شتاب دهنده بذر Sanabil 500 MENA حمایت کرده است. او از ژوئن 2022 به عنوان شریک عمومی 500 Global در MENA خدمت کرد و در ماه مه 2024 نقش فعلی خود را به عنوان شریک مدیریتی بر عهده گرفت. ، منعکس کننده رشد است. “دیدن تحول در دهه گذشته یکی از هیجان انگیزترین چیزها است.”
در حالی که VC نقش مهمی در کمک به راهاندازی کسبوکارهای جدید ایفا میکند، این صنعت بهطور قابل توجهی همگن باقی مانده است. در سال 2023، تنها بیش از 3 درصد از 107 میلیارد دلاری که در سطح جهان توسط صندوق های سرمایه گذاری VC جمع آوری شده بود، به شرکت های تحت رهبری زنان اختصاص یافت – بر اساس گزارش Venture Capital Journal، این بهبود نسبت به 1.9 درصد از 158 میلیارد دلار جمع آوری شده در سال 2022 بود. افزایش تنوع جنسیتی در VC مزایای تجاری قابل توجهی را ارائه می دهد. تحقیقات دانشکده بازرگانی هاروارد نشان داد که شرکتهای VC که نسبت شرکای زن را 10 درصد افزایش دادهاند، از سال 2018 افزایش سالانه 1.5 درصدی در بازده کلی صندوق و افزایش 9.7 درصدی در خروج سودآور را تجربه کردهاند. یکی از دلایل این موفقیت ممکن است این باشد که احتمال بیشتری وجود دارد که تیمهای سرمایهگذاری متنوع از بنیانگذارانی که نمایندگی کمتری دارند، حمایت کنند. به عنوان مثال، مرکز تحقیقات Kauffman Fellows کشف کرد که شرکای زن VC دو برابر بیشتر از همتایان مرد خود در مراحل اولیه سرمایه گذاری در تیم های مؤسس تحت رهبری زنان داشتند.
حضور دخان به عنوان یکی از معدود شرکای مدیریت زن در فضای VC عربستان سعودی، گواهی بر عزم و اراده اوست. من هرگز خودم را به عنوان یک زن در دنیای مردانه تصور نمی کردم. من فقط به جلو رفتن ادامه دادم.» او می گوید. او به دلیل همکاری و راهنمایی، حمایت از شرکای زن دیگر و همکاری نزدیک با سایر توانمندسازها برای پیشبرد اکوسیستم، شهرت پیدا کرده است. رویکرد او بر شکستن موانع از طریق عمل، مشارکت و حضور تأکید دارد. «شما با ساختن متحدان خود – VCها، سرمایه گذاران فرشته، بنیانگذاران، دسترسی را هک می کنید. در نهایت، شما بخشی از آن اکوسیستم می شوید. نور سوید، شریک مدیریتی در Global Ventures، و عمبر آمله، شریک مدیریتی در صندوق ابتکار، دیگر رهبران زن برجسته ای هستند که اکوسیستم استارتاپی منطقه را شکل می دهند.
برای دخان، فناوری وسیله ای برای رسیدن به هدف است، نه خود هدف. او بنیانگذاران را تشویق می کند که به جای گرفتار شدن در روندها، روی حل مشکلات واقعی تمرکز کنند. «مشکلی که دارید حل می کنید چیست؟ راه حل هوش مصنوعی نیست. این ابزاری برای حل مشکل است، “او تاکید می کند. این فلسفه عملی 500 سرمایه گذاری Global را هدایت کرده است، از جمله Lisan، شرکتی که اساساً نسخه عربی Grammarly را ایجاد کرده است. او می گوید: «این یک راه حل ساده و واضح با الگوریتم پیچیده است و به همین دلیل کار می کند. دخان همچنین به بنیانگذاران توصیه میکند که سادگی و تمرکز را در اولویت قرار دهند و از حواسپرتیهای کلمات رایج اجتناب کنند. کلمات کلیدی می توانند شما را تا این حد پیش ببرند، اما هیچ چیز بهتر از وضوح و تمرکز کار نمی کند.
در حالی که منطقه به صعود خود در صحنه جهانی ادامه میدهد، مشارکت دخان در رشد، نوآوری و فراگیری آن به برجای گذاشتن میراثی ماندگار کمک میکند. او اظهار می کند: “من هرگز نمی خواهم متوقف شوم”، اشتیاق او در هر کلمه آشکار است. آرزوهای او عمیقاً در مأموریت او برای باز کردن پتانسیل در دیگران ریشه دارد. او میگوید: «هر کاری که در زندگی انجام میدهم، همیشه در مورد باز کردن پتانسیل است. چه از طریق سرمایه گذاری، چه از طریق مشاوره یا تدریس، او کار خود را ادامه ارزش هایی می بیند که حرفه او را تعریف کرده اند. من میخواهم همیشه در کنار افراد خلاق و کارآفرین باشم، دائماً یاد بگیرم و فعال بمانم.» با نگاهی به آینده، دخان 500 Global را به عنوان یک پلتفرم کاملاً یکپارچه که از استارت آپ ها در هر مرحله، از مرحله اولیه تا پیش از عرضه اولیه اولیه، پشتیبانی می کند، در نظر گرفته است. او می گوید: «ما در مسیر خوبی پیش می رویم. “و هنوز کارهای بیشتری برای انجام دادن وجود دارد.”
MENA’s startup ecosystem is navigating a dynamic phase, with venture capital activity revealing both challenges and opportunities. In the first nine months of 2024, MENA’s venture capital (VC) market recorded $1.3 billion across 352 deals, reflecting a 13% drop in funding compared to the previous year, according to MAGNiTT. Despite this dip, funding for non-MEGA deals—those under $100 million—grew by 7%, signaling sustained interest in early-stage startups and a vote of confidence in the region’s entrepreneurial potential.
Leading this charge is Saudi Arabia, which accounted for 39% of total funding and is emerging as a standout player in the region. Key deals like Salla’s $130 million funding round highlight the kingdom’s growing appeal, driven by regulatory reforms, government-led initiatives, and increasing international interest. “The Saudi market is becoming a very deep economic market with strong infrastructure enabling businesses to grow,” says Riyadh-based Amal Dokhan, Managing Partner at 500 Global MENA.
The kingdom’s robust infrastructure, forward-thinking policies, and growing consumer base make it an attractive destination for startups. Dokhan describes it as a market where businesses can “plug in and do their business,” thanks to the ease of accessing resources like know-your-customer platforms and government-backed systems. However, despite these advances, challenges remain. High startup costs and a shortage of affordable technical talent are barriers that many founders still face. “We need more models of exits to encourage new money to come in,” Dokhan highlights, emphasizing the need for more success stories to further incentivize investment.
As one of the world’s most active VC firms, 500 Global has been at the forefront of MENA’s transformation. Headquartered in San Francisco, California, the multi-stage VC firm manages $2.3 billion in assets as of March 2024 and has backed over 5,000 founders, representing more than 2,900 companies in more than 80 countries, including Canva, Grab, Reddit, Solana, and Twilio. The firm made its first investment in the region in 2012, recognizing its potential at a time when few U.S. investors ventured there.
By 2017, 500 Global launched its first MENA-dedicated fund, Falcons I, which has since been fully deployed, supporting 181 innovative startups. Since 2021, 500 Global launched the Sanabil 500 MENA Accelerator fund I and II, which mostly invests in the companies graduating from the Sanabil 500 MENA Accelerator Program. “We’re doing everything from boot camps for early-stage startups to accelerator programs and seed funding,” says Dokhan. “The idea is to create a comprehensive platform that supports startups through every stage of their journey.” The firm’s comprehensive approach has created a pipeline that supports startups from inception to scaling.
“The most challenging aspect for startups is to understand the market gap and ways to address those,” adds Jack Lau, President of Qatar Science & Technology Park. “And, if accelerators can address that aspect of the problem, they will greatly enhance the chance of success of the startups.” Recognizing a gap in early-stage deal flow, Dokhan spearheaded the creation of Sanabil Startup Unlocked by 500 Global, a 5-day bootcamp focused on the earliest part of the founder journey, taking an idea and developing it into a startup most valuable product. The program, which welcomed its first batch in December, broadens the pool of potential startups that can later be funneled into 500 Global’s accelerators and funding programs.
Among these, the Sanabil 500 MENA Seed Accelerator Program, supported by Saudi-based financial investment company Sanabil Investments (wholly owned by the Public Investment Fund), provides pre-seed and seed-stage startups across MENA with more than $100,000 in equity investment. The eighth cohort of the Sanabil Accelerator by 500 Global showcased nine standout companies selected from over 430 applications across MENA. Highlights include Saudi-based Scooply, which boosts F&B businesses with gamified worker training, and Egypt’s Cultivaet, a platform modernizing agriculture with data-driven solutions to increase farmers’ earnings.
As of December 2024, a total of 97 companies had graduated from this 14-week program tailored to startups from the region across the eight batches. “Later-stage financing is one of the biggest issues,” Dokhan explains. “As companies grow and exceed Series A, options become limited in the MENA region which highlights the opportunities for alternative means of financing in growth stage.”
To address challenges related to later-stage funding, Qatar Science & Technology Park’s Lau points to collaboration with the government sector that can work with VCs to encourage, among others, Fund of Funds (FoF). “FoFs can allow for significant capital injections into later-stage startups that otherwise struggle to expand or enter new markets due to lack of large-scale funding,” he explains. “Global investors, of course, are hugely important not only in terms of the funding but also, and more importantly, for their expertise in various sectors, connections, and knowledge that significantly support local startups and boost the overall entrepreneurial landscape.” Meta’s AI Accelerator Program “Llama Design Drive,” in partnership with the Dubai Future Foundation and Startupbootcamp, is one example of a global tech investor betting on the regional ecosystem. Launched in 2024, the initiative’s first cohort supported 22 startups and eight AI development professionals with up to $500,000 each for developing groundbreaking AI-powered solutions.
Although her journey into VC wasn’t a direct path, the industry veteran has been consistently driven by a determination to learn and a willingness to take calculated risks with every new endeavor. Dokhan began her career in teaching, climbing the ranks to lecture at high school and university levels. She later earned a master’s degree in strategic marketing from the University of Wollongong, pivoting her career in 2013 when she joined the King Abdullah University of Science and Technology as a program design lead. Her early foray into the MENA tech ecosystem came at a time when the region was largely untouched by VC or startup activity. “No tech was actually being talked about, no venture money,” she recalls.
In 2021, Dokhan helped establish the regional headquarters of 500 Global in MENA in Saudi Arabia and has since supported the Sanabil 500 MENA Seed Accelerator Funds and program. She served as General Partner of 500 Global in MENA since June 2022, and assumed her current role as Managing Partner in May 2024. “I’ve been in the ecosystem for over 14 years now, and the scale keeps getting bigger,” she notes, reflecting on the growth. “Seeing the evolution over the past decade is one of the most exciting things.”
While VC plays a crucial role in helping new businesses launch, the industry remains strikingly homogenous. In 2023, just over 3% of the $107 billion raised globally by VC funds went to women-led firms—an improvement from 1.9% of the $158 billion raised in 2022, according to the Venture Capital Journal. Increasing gender diversity in VC offers significant business advantages. Research from Harvard Business School found that VC firms that increased the proportion of female partners by 10% experienced a 1.5% annual boost in overall fund returns and a 9.7% increase in profitable exits, as of 2018. One reason for this success may be that diverse investment teams are more likely to back underrepresented founders. For instance, the Kauffman Fellows Research Center discovered that female VC partners were twice as likely as their male counterparts to invest in female-led founding teams at the early stages.
As one of a handful of female managing partners in Saudi Arabia’s VC space, Dokhan’s presence is a testament to her grit and determination. “I never thought of myself as a woman in a man’s world. I just kept moving forward,” she says. She has built a reputation for collaboration and mentorship, supporting other female partners and working closely with other enablers to advance the ecosystem. Her approach emphasizes breaking down barriers through action, engagement, and presence. “You hack access by building your own allies—VCs, angel investors, founders. Eventually, you become part of that ecosystem,” she explains. Noor Sweid, Managing Partner at Global Ventures, and Ambar Amleh, Managing Partner at Ibtikar Fund, are other prominent female leaders shaping the region’s startup ecosystem.
For Dokhan, technology is a means to an end, not an end in itself. She encourages founders to focus on solving real problems rather than getting caught up in trends. “What is the problem you’re solving? The solution is not AI; it’s the tool to solve the problem,” she asserts. This practical philosophy has guided 500 Global’s investments, including Lisan, a company that essentially created the Arabic version of Grammarly. “It’s a clear, simple solution with complex algorithm, and that’s why it works,” she says. Dokhan also advises founders to prioritize simplicity and focus, avoiding the distractions of buzzwords. “Buzzwords can get you so far, but nothing works better than clarity and focus.”
As the region continues its ascent on the global stage, Dokhan’s contributions to its growth, innovation, and inclusivity are helping leave an enduring legacy. “I don’t ever want to stop,” she declares, her passion evident in every word. Her aspirations are deeply rooted in her mission to unlock potential in others. “Whatever I do in life, it will always be about unlocking potential,” she says. Whether through investing, mentoring, or teaching, she sees her work as a continuation of the values that have defined her career. “I want to always be around creatives and entrepreneurs, constantly learning and staying active.” Looking to the future, Dokhan envisions 500 Global as a fully integrated platform that supports startups at every stage, from pre-seed to pre-IPO. “We’re heading in a good direction,” she says. “And there’s still more to do.”